رئیس سازمان نظام پزشکی
وزارت بهداشت برای تمام وقت کردن پزشکان یک ریال ندارد/ امکان واگذاری ۱۴ اختیار وزارت بهداشت به نظام پزشکی
رئیس سازمان نظام پزشکی میگوید: وزارت بهداشت برای تمام وقت کردن پزشکان در بخش دولتی که عامل کاهش زیرمیزی است پولی ندارد. اما از رایزنیها برای واگذاری ۱۴ اختیار وزارت بهداشت به این سازمان هم سخن میگوید که به نظرش خبر خوبی است.
معاونت درمان: احمدینژاد که حکمش را امضا نکرد. سکوت در پیش گرفت و چیزی نگفت. 4 ماه صبر کرد تا بالاخره حکمش را با امضای رئیس دولت یازدهم و همزمان با روز پزشک تحویل بگیرد.
اغلب از دوران ریاست او بر دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و قائم مقامی اش در زمان ریاست صدر در سازمان نظام پزشکی خاطره خوشی دارند. با این جراح مغز و اعصاب 48 ساله که چند روزی است بر مسند ریاست سازمان نظام پزشکی نشسته به گفت و گو نشستیم.
او در مورد چراهای زیرمیزی گرفتن پزشکان و نحوه اجرای پزشک خانواده گلههایی دارد و معتقد است برخورد قهری با پدیده زیرمیزی گرفتن پزشکان و ماندگار کردن پزشکان در بخش دولتی بدون ارائه تسهیلات حل شدنی نیست. امیدوار است در این دوره تمام مطالبات پزشکان را یکبار برای همیشه با مشورت ترمیم کند.
فارس: شما زمانی رئیس دانشگاه شهید بهشتی بودید و زمانی قائم مقام رئیس سازمان نظام پزشکی و در هر دو بخش وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی فعالیت داشتهاید. برخی این دو سازمان را دو قطب روبهروی هم میبینند نه در کنار هم! و هیچ وقت آنچنان که باید در یک راستا حرکت نکرده اند. به نظر شما کاستیهای هر یک کجاست که در این دوره باید برطرف شود؟
زالی: با توجه به حجم متعدد مطالبات فرو خفته جامعه پزشکی که روز به روز بر شدت، تنوع و پیچیدگی آن افزوده میشود طراحی یک مسیر برای تعامل سازنده با دستگاهها مفید است. تجربه هم نشان داده در مواقعی که بین وزارت بهداشت و دستگاههای حوزه سلامت وفاق و همدلی وجود داشته باشد هر دو دستگاه نتایج مثبتی گرفتهاند و عکس آن وقتی سازمان نظام پزشکی وارد چالش شود به نفع جامعه پزشکی نیست.
اما این بار به دلیل حضور دکتر هاشمی در رأس وزارت بهداشت، چون او به خوبی با نظام پزشکی و مشکلات جامعه پزشکی آشناست و مدتهای مدید جزو کارشناسان سازمان و مسئول نهادهای صنفی بوده و نقش انجمنها را در نظرات کارشناسی درک میکند و از فضای موجود میتوانیم به نفع سازمان نظام پزشکی استفاده کنیم.
همگرایی، تعامل سازنده و رسیدن به نقطه مشترک بین وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی را به فال نیک می گیریم چرا که بهترین راه در حال حاضر اجتناب از موارد افتراق آمیز است.
ما تجربه بخشی از همگرایی را در وزارت بهداشت در حوزه اقتصاد درمان را شاهد بودیم که پیامد آن برای مردم و جامعه پزشکی ملموس بود.
پس از اینکه وزیر بهداشت اعلام کرد برخی از اختیارات را به نظام پزشکی واگذار خواهند کرد، طی نامهای اعلام آمادگی کامل کردیم تا با تشکیل کارگروهی با وزارت بهداشت وظایفی که قابل واگذاری است به سازمان نظام پزشکی انتقال داده شود و در نگاه اول ما 14 مورد را احیا کردیم که میتواند واگذار شود.
فارس: چه مواردی؟ تعرفه گذاری هم جزو این موارد هست؟
زالی: این وظایف قرار است در کمیته های کارشناسی و در حوزه های کاری مختلف بررسی شود.
یادم هست یک بار که قانون سازمان نظام پزشکی را در یک مجمع کارشناسی نگاه میکردیم 95 وظیفه نوین میتواند در ساختار جدید نظام پزشکی براساس قانون طراحی شود. بخشی از این وظایف نیازمند همکاری و همدلی وزارت بهداشت خواهد بود.بنابراین ظرفیتهای کار مشترک به مراتب فراتر از 14 مورد است.
فارس: بعضیها در وزارت بهداشت فکر میکنند که اگر یکسری اختیارات را به سازمان نظام پزشکی بدهند به گونهای وزارت بهداشت تبدیل به شیر بیدندان میشود؟ نظر شما در این زمینه چیست؟
زالی: ظرفیت قانونی واگذاری اختیارات به نظام پزشکی در ماده 45 قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی به صراحت اشاره شده. آن چیزی که در نظر وزیر بهداشت است این است که جنبههای حاکمیتی وزارت بهداشت در این اختیارات حفظ شود که نظر ما هم هست.
آن چیزی که قرار است به نظام پزشکی واگذار شود تولیتی نیست بلکه عمدتاً از جنس تصدیگری است. اگر فرایندهای مدیریتی و متولیگری در دوره جدید وزارت بهداشت با استحکام بیشتری شکل بگیرد، ما هم از این ظرفیت استفاده خواهیم کرد تا تصدیگری را تحکیم بخشیم و ما معتقد به افزایش قدرت حاکمیتی و تولیتی ساختارمند وزارت بهداشت هستیم.
فارس: آقای دکتر یکی از ایراداتی که در دورههای قبلی به نظام پزشکی وارد کردند این بود که نظام پزشکی همان وظایفی که به او محول شده «مانند برخورد با تخلف پزشکان و پدیدههایی مانند زیر میزی و تعرفهگذاری» به درستی ایفا نکرده حالا چطور میتواند وظایف جدیدتری را برعهده بگیرد؟
زالی: در دوره جدید نظام پزشکی معتقدیم اولین کاری که باید انجام بدهیم ایجاد اعتماد متقابل در همه زمینهها از جمله بین مردم، نمایندگان مجلس و جامعه پزشکی است و جلب اعتماد صاحبان فرایند پیش شرطی است برای آنکه نظام پزشکی بتوانند وظایف خود را به خوبی انجام دهد. مثلاً در تعرفهگذاری نظر نمایندگان مجلس در بسیاری مورد تأثیرگذار بود ما باید فرآیندها را به گونهای تعریف کنیم که نظر و دغدغه نمایندگان مجلس به ویپه اعضای کمیسیون بهداشت و درمان به خوبی برطرف شود.
بنابراین علاوه بر اینکه باید استقلال سازمان نظام پزشکی را در تصمیمگیریها حفظ کنیم باید نظر وزارت بهداشت و نظر نمایندگان مجلس را هم درک کنیم و با تعامل سازنده شرایط مقتدرانه برای دفاع از حقوق صاحبان حرفه های پزشکی فراهم شود.
فارس: زیر میزی مشکل لاینحلی است که سالهاست علاوه بر دغدغه مردم، سوژه رسانههاست که هر از گاهی گزارشی پخش میشود. ولی انگار کلیشه شده که گوش خیلیها به شنیدن کلمه زیرمیزی عادت کرده و این مشکل حل نمیشود. از آن طرف تمام وقت شدن پزشکان در بخش دولتی و از آن طرف فعالیت پزشکان در بخش خصوصی هم به گونهای به هم مربوط است آیا شما به عنوان رئیس جدید سازمان نظام پزشکی، نسخهای برای اینکه این گرههای کور را باز کنید، دارید؟
زالی: اگر تاکنون مسئله زیرمیزی در کشور حل نشده، به خاطر این است که یک نگاه تحلیلی آسیبشناسانه با درک همه عوامل مؤثر بر زیرمیزی نداشتهایم. مطمئناً صرف برخورد تنبیهی و برخورد قهرآلود به نتیجه نمیرسد که اگر قرار بود نتیجه داشته باشد تاکنون پدیده «زیرمیزی» اصلاح شده بود. تا عوامل زیرساختی حل نشود پدیده گرفتن «زیرمیزی» از سوی برخی پزشکان نه تنها حل نمیشود بلکه روز به روز پیچیدهتر هم میشود. چند راهکار در حل این مسئله باید توجه شود که واقعی شدن تعرفههای خدمات پزشکی یکی از آنهاست که نباید در حد شعار بماند. اگر تعرفهها واقعی نباشد راه فرار از قانون باز میشود.
دوم اینکه سازمان های بیمهگر بیش از گذشته مطالبات جامعه پزشکی را بپردازد. کسورات و قراردادهای یکطرفهای که با جامعه پزشکی بسته میشود، دیرکرد در پرداختها که ماهها طول میکشد باید تأدیه شده و بهروز شود.
سوم، بحث استفاده از سایر تسهیلات برای جامعه پزشکی است. ما معتقدیم اقشار کمتر برخوردار و مناطق محروم بیشترین آسیب را از پدیده «زیرمیزی» میخورد لذا باید تسهیلات جنبی مانند تخفیف مالیاتی، معافیت از عوارض، فراهم کردن تسهیلات بانکی با سود بسیار پایین، ارائه تسهیلات مسکن و جنبههای رفاهی در مناطق محروم برای پزشکان میتواند کمک کند.
قانونگذار به ارائه تسهیلات برای پزشکان در مناطق محروم صراحتاً تأکید کرده و مجلس هم مشخصاً اعلام کرد باید علاوه بر پرداختهای مقرر، پرداختهای ویژهای به پزشکان در مناطق محروم انجام شود تا حداقل پدیده «زیرمیزی» در مناطق محروم برطرف شود.
در دو سال گذشته مبلغ بسیار ناچیزی در این حوزه پرداخت شده و امسال هم پولی که دولت در بودجه سال 92، طراحی نموده 131 میلیارد تومان است که معتقدیم تا کنون شاید کمتر از 10 درصد آن تحقق یافته است.
در مورد طرح تمام وقتی پزشکان، کار مشترکی با معاونت درمان وزارت بهداشت کردیم که برای تحقق این کار در کل کشور 3 هزار میلیارد تومان پول مورد نیاز است که حتی یک ریال هم نه در این زمینه تزریق شده و نه وجود دارد.
فارس: بارها شاهد بودیم که پزشک یا جراحی حاذق به سختی در مراکز درمانی دولتی پیدا میشود. نهایتاً هفتهای یک زور آن هم با خیل زیادی از بیمار، اما همان پزشک در بیمارستان خصوصی با دستمزد آنچنانی برای جراحی به راحتی به بیمار وقت میدهد و کار فی الفور انجام میدهد.
کسی که جان فرزند، همسر و اعضای خانوادهاش به خطر افتاده از زیر سنگ هم شده مبلغ را جور میکند تا عزیزش درمان شود چه راهی برای این مسئله پیشنهاد می کنید؟
زالی: برای ساماندهی بخش دولتی اگر بتوانیم از نظر ارائه خدمات، کیفیت خدمات و توان نیروی انسانی را ارتقا دهیم و با پرداخت به موقع کارایی و بالا بردن کیفیت آموزش در کارکنان مراکز ارائه خدمات درمانی رضایتمندی ایجاد کنیم.
از طرفی با ایجاد بخشهای ممتاز دولتی و آموزشی که جنبه ارجاعپذیر داشته باشند میشود بخش دولتی ساماندهی شود و اگر بتوانیم پاسخ مناسب و خدمات مطلوب به مردم ارائه کنیم بسیاری از زمینههای گرفتن «زیرمیزی» از بیماران برچیده میشود. به گونه ای که بیمار در بخش دولتی خدمات مناسب میگیرد و پزشک هم با دریافت حقوق و مزایای مکفی دیگر دلیلی برای گرفتن زیرمیزی نخواهد داشت اما اگر این کار انجام نشود و بخش دولتی ملجأیی برای مردم نباشد مردم به بخش خصوصی با هزینههای گزاف روی میآورند.
متأسفانه ارزشگذاری ما در بخش دولتی بسیار غیر واقعی است. الان یک پزشک جراح در بخش دولتی عملی را انجام دهد 27 هزار تومان به او میدهند که تازه 10 ماه بعد با کسب کسورات پرداخت میشود. همین امسال k جراحی در بخش دولتی حدود 6 هزار تومان است که موجب می شود ارزشگذاری خدمات پزشکی به صورت کاملا نازل، غیرواقعی و توهین آمیز صورت پذیرد.
تعرفه در بخش دولتی باید واقعی شود و از طرفی از الگوهای جامعه پزشکی بهره بگیریم. استفاده از ظرفیتهای انجمنهای پزشکی هم بسیار راهگشاست. در سالهای اخیر انجمنها کمیتههای اخلاقی تشکیل دادهاند. به نظر من در بخش هایی مثل زیرمیزی و ارائه خدمات میتوانند وارد شوند و بهترین محل رسیدگی و ساماندهی به این امور در انجمنهای علمی پزشکی است که در کاهش گرفتن زیرمیزی هم مؤثر است.
البته پدیده زیرزمینی فقط مربوط به کشور ما نیست الان در کشور فرانسه و اسپانیا زیرمیزی یکی از معضلات نظام سلامت این کشورها شده است.
فارس: تا چه حدی زیادهخواهی پزشکان را در گرفتن «زیرمیزی» دخیل میدانید؟
زالی: زیاده خواهی را نباید به عنوان یک فاکتور مطرح کنیم اگر با نیازهای متعارف جامعه پزشکی برخورد مناسب نکنیم خودمان زمینه بروز ساز و کارهای غیر شفاف را با دست خودمان گسترش دادهایم.
فارس: این نظر شما است. نسخهای قابل اجرایی در نظر دارید؟
زالی: پیشنهاد کردهام یک کار گروه مشترک بین ما(سازمان نظام پزشکی) و وزارت بهداشت تشکیل شود تا کار را جلو ببریم. در این بحث از مرکز پژوهشهای مجلس، انجمنهای علمی تخصصی و کمیسیون بهداشت و درمان مجلس باید استفاده شود و آمادگی خود را در این زمینه اعلام میکنیم.
فارس: طب عمومی اساسنامهای دارد که مربوط به 70 سال پیش است که به پزشک عمومی این اختیار میدهد را میدهد هر طبابتی انجام دهد مگر اینکه مشکلی بروز کند؟ قصدی برای بازنگری این اساسنامه ندارید؟
زالی: ترجیح میدهم فعلاً وارد این بحث نشویم. چون قرار است در دور جدید شورای عالی نظام پزشکی بحث های کارشناسی نوین با رعایت حفظ استانداردهای خدمات پزشکی و ارتقای کیفیت خدمات بررسی های دقیق تر صورت پذیرد. از طرف دیگر طب عمومی شالوده اساسی در ارائه خدمات پزشکی کشور است که نیازمند احیا و بازنگری است.
فارس: سؤال دیگر من در مورد پزشک خانواده است که زمانی با نسخه 01 مطرح شد و بعد نسخه 02 که فراز و نشیبهای زیادی را تجربه کرده. زمانی اعلام کردند در 15 استان کلید میخورد و الان میگویند طرح متوقف شده و در نهایت دوم و پزشکان عمومی سردرگم هستند؟ از آنجایی که سلامت مردم سعی و خطا نمیپذیرد به عنوان رئیس سازمان پزشکی فکر میکنید با توجه به شرایط موجود کشور، ظرفیت بیمهها و بروکراسی حاکم آیا اجرای پزشک خانواده با نسخه جدید 03 قابل اجراست؟
زالی: همه کارشناسان نظام سلامت از جمله سازمان نظام پزشکی معتقد به اصل اجرای پزشک خانواده در کشور هستیم و این را جزو الزامات قانونی میدانیم از طرف دیگر تنها راه ساماندهی خدمات بهداشتی، درمانی در کشور را پزشک خانواده میدانیم. همین معتقدیم پزشک خانواده مهمترین و تنها راه عدالت در سلامت است.
اما این طرح باید با متانت انجام شود و هر گونه شتابزدگی در اجرای این برنامه آثار تخریبی در پی دارد. شاهدید در همین دو سال اخیر با ویراشها و نسخ مختلفی روبهرو بودیم و هیچ گونه ثبات و استحکامی در این طرح بزرگ ملی دیده نشد.
دوم اینکه هیچ وقت تا الان اعتبارات مکفی، مستمر و تضمین شده به طرح پزشک خانواده اختصاص داده نشده است.
سوم اینکه، تاکنون کار کارشناسی تحلیلی که بتوانیم در آینده به عنوان رهتوشه از آن استفاده کنیم انجام نشده. نسخه 01 باید دوباره تحلیل شود. نقاط قوت و ضعف نسخه 02 بازنگری شود و کار کارشناسی عمیق روی آن انجام شود. بعد دوباره سراغ روشهای دیگر برویم.
در همین راستا میتوان با آسیب شناسی طرح بیمه روستایی در طرح پزشک خانواده بسیاری از چالشهای پزشک خانواده را حل کرد. دستاوردهای شاخصهای بهداشتی در این طرح تهدید شده و تعدادی از پزشکان عمومی به دلیل تحقق نیافتن مطالبات از این طرح خارج شدهاند. رضایت روستاییان به شدت آسیب خورده و از آن طرف میخواهیم طرح پزشک خانواده را در شهر اجرا کنیم در حالی که از اهداف و دستاوردهای پزشک روستا دور شدهایم.
بحث اعتبارات هم بسیار مهم است. معتقدیم برای اینکه پزشک خانواده به درستی اجرا شود قیمت واقعی و بار مالی آن باید درست تخمین زده شود و در نظام بودجه سنواتی دیده شود. اینکه امسال یک عددی را بگوییم مثلاً دو هزار میلیارد تومان! اینگونه، چیزی حل نمیشود. مثلاً باید بگوییم در چه تعداد شهر با چه جمعیتی و با چه کیفیتی و چه حجمی از عملیات و چه عمقی از مداخله چقدر بودجه نیاز دارد! این چند؟ هرعددی هست باید به بودجه برود.
تا الان یک بخشی از هدفمندی یارانهها را در نظر گرفتند که عملاً محقق نشد.
نه اینکه پزشک خانواده را در استانی کلید بزنیم و تازه ببینیم چقدر بودجه نیاز داریم؟ این چیزی که الان اجرا شده فرزند معلول بیسرودست است که نه پزشکان راضیاند و نه مردم.
ولی تا میگوییم در برنامه پزشک خانواده شتابزده عمل نکنید برخی فکر میکنند ما با اساس طرح مخالفیم در صورتیکه این طور نیست.
فارس: برخی معتقدند بخش خصوصی به دلیل منافع مالی موافق اجرای پزشک خانواده نیست! شما این مسئله را تأیید میکنید؟
زالی: اصلاً این حرف درست نیست. موضوع مفهوم ندارد. برای اینکه جایی هم که بخش خصوصی حضور جدی نداشت پزشک خانواده شکل نگرفت. معتقدیم برنامه پزشک خانواده با این مشکل قطعاً به نتیجه نخواهد رسید و ما در بخش فرهنگسازی برای اجرای این برنامه کاری انجام نشده است.
شما اگر در همین دو استانی که پزشک خانواده اجرا شده است بروید ببینید چقدر با طرح آشنا هستند و چقدر با اجرای این طرح نظر مردم و پزشکان جلب شده است. لذا باید با یک مطالعه میدانی دقیق در این دو استان و با کسب نظر پزشکانی که در خط اول ارائه خدمات در این دو استان بوده اند نظرات دقیق کارشناسی صورت گیرد.
خود پزشکان به عنوان صاحبان فرایند بخش مهمی از برنامه پزشک خانواده هستند، ولی احساس آنها این است که در این طرح اصلاً مشارکت داده نشدند و طرح به صورت دستورالعمل و از بالا به پایین بوده است و ما از پزشکی یا پرداختی به او صورت نگرفته یا پرداختها غلط و دیر بوده است و احیاناً در طرح به دلیل اعتماد به ما مسئولان مطب فعال قبلی خودش را هم تعطیل کرده از درآمد اصلی خود دور شده تازه میگوییم برای بیمار باید پرونده تشکیلدهی و مشکل خانواده بیمار را هم برطرف کنی و بار پیچیده و طاقت فرسایی برای وی ایجاد کردیم که اتفاقا جبران مالی مناسب خدمات وی نیز در نظر گرفته نشده است.
در خیلی از کشورها 20 تا 30 سال زمان برده تا طرح پزشک خانواده مستقر شود و به تدریج طرح جلو رفته است.
فارس: آقای دکتر امیدواریم به سؤال آخر جواب دهید و نگویید نپرسید؟ گفته میشود از زمان انتخاب شما در دور جدید سازمان نظام پزشکی (اردیبهشت) تا قبل از امضای حکم شما (اول شهریور) که به عنوان رئیس در سازمان حضور نداشتید رئیس سابق سازمان نظام پزشکی 70، 80 نفر را به استخدام سازمان نظام پزشکی درآوردهاند و یک سری املاک سازمان هم فروش رفته؟ آیا شما چنین چیزی را به سازمان بازرسی گزارش کردهاید؟
زالی: در رابطه با فروش املاک سازمان من تا کنون چیزی نشنیده ام. در رابطه با سازمان نظام پزشکی قانون تشکیل این سازمان فرایندهای بررسی ادواری را بر عهده بازرسان مجمع عمومی گذاشته است که در انتخابات اردیبهشت سه نفر به عنوان بازرس جدید سازمان انتخاب شدند و قرار است بعد از تشکیل نخستین جلسه شورای عالی نظام پزشکی (23 شهریور) کار خود را به طور رسمی و عملیاتی انجام دهد و گزارشهای مربوطه را به مجمع عمومی ارائه کند .
ضمناً همکاران سازمان بازرسی کل کشور قبل از شروع مدیریت بنده در سازمان نظام پزشکی مستقر بودهاند و استقرار آنها ارتباطی با حضور بنده ندارد. البته باید دانست برای هردستگاه و نهادی در کشور گزارشهای سازمان بازرسی و پیشنهادات اصلاحی آنها مغتنم تلقی می شود.