شب یلدا یکی از سنت‌ های پسندیده است که در آن افراد دور هم جمع می‌ شوند و تجدید خاطرات و صله رحم صورت می‌ گیرد، ولی افراد باید در مصرف خوردنی‌ ها و نوشیدنی‌ ها احتیاط نمایند تا دچار عوارض ناشی از پرخوری در این شب نشوند.

 

همانگونه که می‌ دانیم شب یلدا، شب اول زمستان است که هوا معمولا بسیار سرد می‌ باشد. بنا‌ براین از نظر طب ایرانی، خوردن یا آشامیدن چیزهای خنک همچون هندوانه، انار ترش، مرکبات مخصوصا با طعم ترش، برگه هلو و زردآلو چندان توصیه نمی‌ شود و در صورت مصرف آن ها، باید به مقدار کم باشد.

 

در مجموع توصیه می‌ شود در زمستان از آش‌ ها و سوپ‌ ها استفاده شود به ویژه آش سبزیجات مثل هویج، جعفری و… همراه با حبوبات کم.

 

در میان مغزها، استفاده از مغز بادام بهتر است، زیرا به اعتدال نزدیک‌ تر می‌ باشد.

 

مصرف تنقلاتی مانند مغزها (بادام، فندق، بادام زمینی، پسته و…)، نخودچی، کشمش، مویز، انجیر و توت خشک، تخمه‌ ها و… که کم‌ حجم و پرانرژی هستند در فصل زمستان برای کودکان و بزرگسالان بسیار مفید است.

 

بعد از بادام، مصرف پسته و پس از آن، بادام زمینی و فندق و بعد گردو مورد توصیه می‌ باشند، البته گردو نباید به تنهایی و به مقدار زیاد خورده شود.

 

همچنین بهتر است مغزها به صورت تازه، از پوست سخت خود خارج و خورده شوند تا خاصیت آنها کاهش نیابد و یا بر اثر ماندن طولانی در معرض هوا فاسد نشوند نباید تخمه و آجیل‌ ها زیاد شور باشد.

 

بسیاری از تنقلات مورد مصرف در شب یلدا و آجیل جات و مغزها دارای خاصیت غذایی زیاد بوده و اگر با فاصله زمانی کوتاه از شام مصرف شوند شخص دچار سنگینی، سوء هاضمه و عوارض بعدی آن خواهد شد.

 

در صورت داشتن حالت سنگینی و پری، می‌ توان از پودر زیره سبز با کمی شکر بعد از غذا بهره برد.

 

اینکه چه ماده‌ ایبا چه ماده‌ ایخورده شود هم موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد، مثلاً برگه هلو و یا زردآلو نباید همراه با هندوانه خورده شوند.

 

در صورت مصرف انار و باقلا بهتر است همراه با گلپر یا نمک باشد.

 

به افرادی که در این شب به مهمانی می‌ روند و شام می‌ خورند نیز توصیه می‌ شود شام سبک‌ تری میل کنند و بین خوردن شام و مواد دیگر فاصله بدهند.

 

توصیه می‌ شود افراد بعد از خوردن این مواد چند قدم پیاده‌ روی نمایند.

 

در مصرف گرمیجات (بویژه افراد دارای مزاج گرم) زیاده‌ روی نکنند تا دچار غلبه حرارت، خارش و تحریک پوست، سوزش مقعد، تلخی دهان، سردرد و بی‌ خوابی شبانه نشوند.

 

 

در افرادیکه مشکلات گوارشی مانند نفخ معده و روده، یبوست، ترش کردن و سوء هاضمه دارند و همچنین بیمارانی که مشکلات مفصلی مانند تورم و درد مفاصل دارند بدانند که با مصرف هندوانه، لبنیات، ترشی جات و برگه‌ ها مشکلاتشان تشدید می‌ شود.

 

ماساژ روی شکم با روغن بادام شیرین یا زیتون در جهت عقربه‌ های ساعت حول ناف با دوایر متحد المرکز تدریجا بزرگ شونده هم کمک شایانی به تقویت هضم و حرکات روده‌ ها و سهولت دفع می‌ نماید و احتمال سوء هضم را کم می‌ کند.

 

باید توجه داشت که عادت خواب و بیداری نباید به هم بخورد و تلاش شود شخص در همان ساعتی که در شب‌ های گذشته به بستر می‌ رفته در این طولانی‌ ترین شب سال هم آن را رعایت کند.

 

بی‌ خوابی و بیداری کشیدن در شب بسیار مضر بوده و تنظیم و تعادل مزاج و بدن را بهم می‌ ریزد، خصوصا اگر با پرخوری و بدخوری نیز همراه باشد.

 

درباره تدابیر فصل زمستان توصیه کلی این است افراد در زمستان سرشان را به طور کامل حتی در شب‌ ها با کلاه بپوشانند که از بسیاری از بیماری‌ های مخصوص این فصل جلوگیری می‌ کند.

 

از دیدگاه طب سنتی، در فصل زمستان قوای هضم افزایش می‌ یابد و به همین دلیل مصرف غذاهای غلیظ مانند حلیم و کله پاچه اشکالی ندارد و تمایل بدن نیز در فصول سرد به این غذاها بیشتر می‌ شود. البته کله پاچه غذای چربی است و بهتر است تعادل رعایت شود و مصرف آن یک یا دوبار در ماه کفایت می‌ کند.

 

بهتر است برنامه روزانه ورزش و فعالیت بدنی را در زمستان داشته باشیم زیرا موجب ایجاد گرمای متعادل در بدن می‌ شود و یکی از اصول حفظ سلامتی بدن از نظر ابن سینا، فعالیت بدنی است و در طب جدید نیز خیلی به ورزش توصیه می‌ شود. فعالیت بدنی موجب خروج بدن از حالت رخوت و سستی می‌ شود. بهتر است در زمستان در ساعاتی که هوا گرم‌ تر است، افراد فعالیت بدنی به ویژه در هوای آزاد داشته باشند.

 

 

امیدوارم با رعایت کردن اصول درست در غذا خوردن و موارد گفته شده، بتوانیم شبی خاطره انگیز را در کنار دوستان و خانواده مان رقم بزنیم.

 

 

 

 

تهیه و تنظیم:

  دکتر سیده وجیهه میرابوطالبی

متخصص طب ایرانی

اداره طب ایرانی معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی